EU AI Akt – Dizajniranje ‘CE Oznake’ za usklađenost visokorizične AI
EU AI Akt, prva sveobuhvatna regulativa o vještačkoj inteligenciji na svijetu, ima ekstrateritorijalni učinak – što znači da obavezuje i kompanije iz New Yorka, Ženeve i širom svijeta koje žele da plasiraju AI sisteme ili proizvode u EU. Akt uvodi hijerarhiju rizika, a najveće obaveze padaju na Visokorizične AI sisteme (npr. u zdravstvu, finansijama, zapošljavanju).
Za ove sisteme, kompanije moraju aktivno dokazati da je AI sistem transparentan, robustan, nepristrasan i pod adekvatnim ljudskim nadzorom. Upravo u ovom kompleksnom procesu dokumentovanja, Legal Design Thinking (LDT) postaje nezaobilazan.
Rizik nije samo u kreiranju etičkog AI sistema, već u dokazivanju toga.
- Pravna Magla: Zahtjevi Akta su pisani jezikom propisa, ne operativnih instrukcija. Inženjeri i pravnici često ne razumiju međusobne obaveze.
- Auditabilnost: Regulatori traže brzu i jasnu provjeru usklađenosti. Dugački, tekstualni dokumenti samo usporavaju audit i povećavaju rizik od kazne (koja može doseći i do €35 miliona ili 7% godišnjeg globalnog prometa).
- Ljudski Nadzor: Kako vizuelno dokazati da je čovjek zaista preuzeo odgovornost nad odlukom algoritma, a ne da je to samo formalnost?
LDT se ovdje koristi za transformaciju birokratskih obaveza u funkcionalne i vizuelno provjerljive radne alate.
Krajnji cilj je dobiti CE oznaku usklađenosti za AI sistem. CE oznaka je vaša garancija da vaš proizvod (bilo fizička igračka ili složeni AI algoritam) zadovoljava minimalne evropske standarde prije nego što uđe na tržište EU.
LDT to postiže dizajniranjem vizuelnog i transparentnog Compliance Management Systema:
Vizuelna Karta Rizika AI (The Risk Classification Map):
- LDT dizajnira interaktivnu mapu koja vizuelno, korak po korak, vodi tim kroz klasifikaciju rizika (neprihvatljiv, visok, ograničen).
- Mapa jasno, bojama, prikazuje koji regulatorni član EU AI Akt se primjenjuje, omogućavajući inženjerima da razumiju pravni kontekst svog rada.
- Dashboard za Ljudski Nadzor (Human Oversight Dashboard):
Za visokorizične sisteme, LDT stvara kontrolnu ploču koja vizuelno prikazuje stepen autonomije AI sistema.
Dashboard koristi ikone za alarmiranje operatera kada AI predlaže odluku koja je izvan uobičajene tolerancije, prisiljavajući čovjeka da unese svoju odluku i dokumentuje razlog – čime se stvara nepobitan pravni dokaz o ljudskom nadzoru.
LDT pretvara stotine stranica tehničkih specifikacija (dokaza o tačnosti, robusnosti, cyber-sigurnosti) u vizuelno organizovane, označene i pretražive module. Ova vizuelno pojednostavljena dokumentacija olakšava regulatorima audit u rekordnom roku, direktno utječući na smanjenje regulatornog rizika.
EU AI Akt globalnim kompanijama nameće obavezu “AI by Design.” LDT je metodologija koja osigurava da je AI sistem ne samo tehnički dobar, već i pravno i etički dizajniran da bude pouzdan. Dizajniranjem provjerljivog sistema za usklađenost, kompanije štite svoje globalne ambicije i izbjegavaju masovne kazne.
Da li vaš AI sistem čeka da ga EU zaustavi, ili ga LDT dizajnira za globalni uspjeh?
Ostali blogovi
Era Deepfake-a – Dizajniranje Pravnog Protokola za Verifikaciju Autentičnosti Korporativne Komunikacije
Pojava generativne AI omogućila je masovnu proizvodnju Deepfake (AI-generisanog) audio…
Vlasništvo u Doba Autonomne AI – Kako dizajnirati Vizuelni Protokol Atribucije za Agente
Generativna vještačka inteligencija je donijela prvi talas poremećaja u Intelektualnu…